تعیین و تبیین راهبردهای توسعه روستایی در قلمرو کوچندگان(مورد مطالعه: شهرستان خلخال)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

2 استادگروه جغرافیا،واحد رشت،دانشگاه آزاد اسلامی ،رشت، ایران

3 استادیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

10.22034/jsnap.2023.168175

چکیده

مقدمه: در حال حاضر، روستاهای کشور ایران با توجه به ویژگی­ها و استعدادهایشان از نارسایی­هایی برخورداند که معلول فقدان شناسایی نقاط قوت و فرصت­های موجود در سطح محلی می­باشند، در این راستا، شهرستان خلخال نیز با داشتن درصد بالای روستانشینی و با توجه به پتانسیل­های لازم را برای یک زندگی مطلوب روستایی با چالش­های زیادی در ابعاد (اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، محیطی، کالبدی و نهادی-مدیریتی) مواجه است، که تاکنون برای آنها تدابیری اندیشیده نشده است.
هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر، تعیین و تبیین راهبردهای توسعه روستایی در قلمرو کوچ­نشینان شهرستان خلخال می­باشد.
روش ­شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف جزء تحقیقات کاربردی محسوب می­باشد، و از لحاظ روش جز روش­های کیفی و کمی می­باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل دو بخش است، بخش اول کلیه سکونتگاه­های روستایی در شهرستان خلخال می باشد. با توجه به ماهیت طرح و به منظور شناخت کامل، تمام شماری صورت گرفته است. بخش دوم: افراد متخصص در گروه (اساتید دانشگاه، متخصصان در حوزه توسعه روستایی)،  افراد مطلع و آگاه (اعضای شورای روستاها و دهیاران) می­باشند، که بر اساس نمونه­گیری هدفمند تعداد 30 نفر به عنوان جامعه نمونه در این بخش تعیین شدند.
قلمروجغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش در قلمرو کوچ­نشینان شهرستان خلخال مورد بررسی قرار گرفته است.
یافته­ ها و بحث: در مجموع 50 نقطه قوت در روستاهای خلخال شناسایی شده است. در میان نقاط قوت عوامل اقتصادی و کالبدی-فضایی با 30 درصد تاثیر، موثرترین نقاط قوت و عامل نهادی-مدیریتی با 4 درصد کم اثرترین بوده است. همچنین تعداد 53 نقطه فرصت در سکونتگاه­های روستایی این شهرستان شناسایی شد، در میان نقاط فرصت، عامل اجتماعی-فرهنگی با 19/30 درصد موثرترین و عامل نهادی-مدیریتی با 0 درصد، کم اثرترین بوده است. در نهایت نتایج نشان داد، از بین راهبردهای مطرح شده، توسعه کسب و کار‌های کوچک برای زنان روستایی با توجه به امکانات و توان روستاها بیشترین میزان اهمیت را در توسعه روستایی خلخال به خود اختصاص داده است.
نتایج: بدون عنایت کافی به بررسی عرصه­های روستایی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، محیطی، کالبدی و نهادی-مدیریتی، آنچه اتفاق افتد، نه به نفع مراکز روستایی و نه یاور کانون قلمرو کوچ­نشینان خلخال خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابریشمی، حمید بیدرام، رسول.، ماجد، وحید. ،بخشایش، الهام. (1398). امکان سنجی توسعه پایدار روستایی از طریق توسعه صنایع خلاق: نمونه موردی صنایع دستی روستاهای منتخب استان اصفهان، روستا و توسعه، دوره22، شماره4، پیاپی 88، 69-51.
حسین­زاده، مجتبی قاسم زاده، راضیه. (1396). ارائه راهکارهای توسعه گردشگری پایدار روستایی با استفاده از مدل برنامه­ریزی استراتژیک swot(مطالعه ی موردی: روستای طبس سبزوار)، میراث و گردشگری، دوره2، شماره 7، 59-39.
راهب، غزال. 1384. درنگی در مفهوم روستا. محیط­شناسی. شماره 41.
رضوانی، محمدرضا احمدی، علی. (1388).بررسی عملکرد شوراهای اسلامی در توسعه روستایی (مطالعه موردی: دهستان حکیم آباد شهرستان زرندیه)، مدیریت شهری، دوره7، شماره 24، 36-27.
رضوانی،محمدرضا.، بدری، سید علی.، ترابی، ذبیح­الله.، هاجری، بهرام. (1395). شناسایی راهکار­های توسعه روستایی با استفاده از چارچوب مشارکتی SOAR مورد: روستای میغان. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال 5. شماره 4. صص 27-43.
ریاحی، وحید، جوان, فرهاد، و شیخکانلوی میلان، امید. (1399). تحلیل اثرات صندوق کارآفرینی امید در توسعه اقتصادی سکونتگاه های روستایی(مطالعه موردی: شهرستان خوی). راهبردهای توسعه روستایی، 7(3)، 267-285.
سپهوند، فاطمه. نادری مهدیی، کریم. 1400. راهکارهای توسعه مناطق روستایی در شهرستان نهاوند با تاکید بر متنوع­سازی اقتصاد. روستا و توسعه، سال 24. شماره 94.
ظاهری، محمد.، مجنونی توتاخانه، علی خداپناه، کیومرث. (1399). تدوین پیشران های محلی توسعه روستایی با استفاده از روش آینده پژوهی مطالعه موردی: سکونتگاه های روستایی شهرستان بناب، جغرافیا و توسعه، دوره18، شماره59، 66-41.
علوانی، ناصر. سواری، مسلم. 1401. راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار روستایی با در نظر گرفتن روابط شهری و روستایی در استان خوزستان. جغرافیا و روابط انسانی. دوره 5. شماره 1. صص 158-176.
فتحی، سروش. ملطق، معصومه. 1389. رویکرد نظری بر توسعه پایدار روستایی مبتنی بر فن آوری اطلاعات و ارتباطات. نگرش­های نو در جغرافیای انسانی. دوره 2. شماره 2. صص 47-66.
قادری، رضا. (1394). ضرورت توسعه روستایی و نقش آن در توسعه ملی. اولین همایش ملی گردشگری، جغرافیا و محیط زیست پاک.
قنبری، یوسف.، برقی، حمید.، حجاریان، احمد. (1393). تحلیل و اولویت­بندی درجه توسعه یافتگی شهرستان­های استان لرستان با استفاده از تکنیک تاپسیس. مطالعات و پژوهش­های شهری منطقه­ای. سال 6. شماره 21.
مسیبی، سمانهبرقی، حمیدرحیمی، داریوش قنبری، یوسف. (1397).اولویت بندی راهبردهای توسعه در مناطق روستایی با رویکرد توسعة پایدار (مطالعة موردی: روستاهای ناحیة شمال غرب استان اصفهان)، 
مطیعی­لنگرودی، حسن. (1392).برنامه ریزی روستایی با تاکید بر ایران، جهاد دانشگاهی مشهد.
نراقی، یوسف. (1370). توسعه و کشور­های توسعه نیافته. شرکت سهامی انتشار. صص 32-33.
Ake, Caude. (1996). Democracy and Development in Africa, the brookings Institute, Washington D.C
Acharya, B.R. (2008). Dimension of rural development in Nepal. Dhaulagiri Journal of Sociology and Anthropology, 2: 181-192.
Baffoe, G., Zhou, X., Moinuddin, M., Somanje, A. N., Kuriyama, A., Mohan, G., ... & Takeuchi, K. (2021). Urban–rural linkages: effective solutions for achieving sustainable development in Ghana from an SDG interlinkage perspective. Sustainability Science, 16(4), 1341-1362.
Dashper, K. (2015). Rural tourism: an international perspective. Cambridge Scholars Publishing.
Diao, X., Hazell, P., Resnick, D. and Thurlow, J. (2007). The role of agriculture in development: implication for Sub-Saharan Africa. Washington DC: International Food Policy Research Institute.
Dobie, P. (2004). Models for national strategies: building capacity for sustainable development. Development Policy Journal, 1: 1-18.
GLADWIN, T. N. (997). Developing reputations for global sustainability. Stern Business 4, 28-31.
Liu, C. C., Lee, C. T., Guo, Y. F., Chiu, K. N., & Wang, T. Y. (2022). The Study of Sustainable Rural Development in Taiwan—A Perspective of Causality Relationship. Agriculture, 12(2), 252.
Madu, I.A. (2007). The underlying factors of rural development patterns in the Nsukka region of southeastern Nigeria. Journal of Rural and Community Development, 2(2): 110-121.
Reddy, M.S., Rout, S.K. and Reddy, T.S. (2016). Regional Disparities in United Andhra Pradesh: a case of Rayalaseema region. Editorial Board, 12: 34-41.
Ruth, M., Women and Sustainable Development, Non-Governmental Liaison Service. 2001, available on www.un-ngls.org. p116.
Schouten, M.A., Van der Heide, C.M., Heijman, W. and Opdam, P.F. (2012). A resilience-based policy evaluation framework: application to European rural development policies. Ecological Economics, 81: 165-175.
WHITE, C. (2004). Strategic Management, New York, Palgrave Macmillan. P112
Yangfen, C. and Yansui, L. (2011). Rural development evaluation from territorial function angle: a case of Shandong province. Journal of Northeast Agricultural University (English Edition), 18(1): 67-74.
Zeller, M. (2006).  Rural development theory and policy. Germany: University of Hohenheim.p23