تحلیل توزیع تسهیلات اشتغال پایدار روستایی در مناطق عشایری خراسان شمالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کوثر، بجنورد، ایران.

2 دانشجوی دکتری گروه برنامه‌ریزی شهری و روستایی، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.

3 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه اقتصاد، دانشکده‌ علوم‌ اداری‌ و اقتصادی‌، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

مقدمه:  عشایر که همواره از عوامل مهم تولید در بخش کشاورزی محسوب شده و در مناطق مرزی نقش بسزایی در پایداری امنیت دارند، به دلیل کمبود زیرساختها و همچنین کمبود سرمایه در بخش اقتصادی عمدتا با مشکلاتی مواجه می باشند که بدون تردید کم توجهی به رفع این مسائل، مشکلات متعددی را برای آنها و برای تخریب محیط زیست به دنبال خواهد داشت. تسهیلات با نرخ کارمزد کم، یکی از راهکارهای ایجاد تحرک اقتصادی در مناطق روستایی و عشایری محسوب می گردد که در صورت برنامه ریزی مناسب در توزیع آن می تواند تاثیر بسزایی در سعه پایدار مناطق عشایری داشته باشد.
هدف پژوهش:  این مقاله با هدف بررسی چگونگی توزیع تسهیلات اشتغال پایدار روستایی در مناطق عشایری خراسان شمالی انجام شده است.
روش­ شناسی تحقیق:  روش توصیفی – تحلیلی و مبنای بررسی ، سامانه ثبت نام تسهیلات به نام کارا در طی سال 1396 تا پایان 1399 می باشد.
قلمروجغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش حاضر مناطق عشایری خراسان شمالی می باشد.
یافته­ ها و بحث: علی رغم اینکه بیشترین تسهیلات در استان به بخش کشاورزی اختصاص یافته است از طرفی تسهیلات به سمت مراکز شهرستانها سوق داده شده و کمتر به حاشیه مرزها اختصاص یافته است و از طرف دیگر، تسهیلات بخش عشایری دارای توزیع نامناسب بین شهرستانی بوده و در درون بخش هم سهم بسیار ناچیزی به بخش های صنعت و خدمات وابسته به کشاورزی رسیده است.
نتایج: بنابراین نباید توقع داشت که این تسهیلات باعث پویایی خاصی در تحرک بخشی به اقتصاد عشایر گردد و با بازنگری در فرآیند توزیع این تسهیلات و کم کردن دخالت های غیرکارشناسی می توان بر اثر بخشی آن افزود.

کلیدواژه‌ها


توکلی مرتضی، احمدی شیرکوه و فاضل نیا غریب ( 1395)، تحلیل عوامل موثر بر معیشت روستایی (بررسی موردی: روستاهای شهرستان سردشت)، نشریه علمی- پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، سال 20 ،شماره ، 58 ، زمستان 1395 ،صفحات -81 63
 بذرافشان جواد، طولابی نژاد مهرشاد و حملی نجمه (1397)، بررسی عوامل و محرکهای تغییر الگوی معیشت روستاهای مناطق مرزی )مورد مطالعه: دهستان مینان، شهرستان سرباز(، شریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال هجدهم، شماره 94 ،تابستان 4، صص 127 – 150
جاللیان سیداسحاق (1398)، ررسی عوامل مؤثر بر ارتقاء امنیت پایدار مناطق مرزی مطالعه موردی: شهرستان مرزی سردشت، فصلنامه پژوهشنامه مطالعات مرزی، دورۀ 7 ،شمارۀ 4 ،زمستان  1398، صص 68-16
خرازیان هور، اخباری محمد و فرجی راد عبدالرضا (1397)، تحلیل تاثیر مولفههای توسعه اقتصادی بر امنیت پایدار منطقه مرزی )مورد مطالعه: منطقه مرزی بورالان تا سردشت(، صلنامه جغرافیایی سرزمین، علمی – پژوهشی، سال پانزدهم، شماره 06 ،زمستان 79، صص 79- 96
 سرور رحیم، عشقی چهاربرج علی، علوی سعیده (1394)، تحلیل فضایی شاخصهای توسعه در راستای تحقق امنیت پایدار در مناطق مرزی )مورد مطالعه: شهرستانهای مرزی کالن منطقه آذربایجان(، پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، سال سوم، شماره دوازدهم، زمستان 1394، صص 1-24
موسوی میرنجف، رحیمی مارال (1396)، بیین نقش اسکان جمعیت در تحقق توسعة پایدار مناطق مرزی مطالعه موردی: استان آذربایجان غربی، فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات جغرافیایی (سپهر) دوره26 ،شماره 101 ،بهار 1396، صص 5-23
 آیین نامه اجرایی قانون حمایت از توسعه و ایجاد اشتغال پایدار مناطق روستایی و عشایری با استفاده از منابع صندوق توسعه ملی. 1396
 قدیری معصوم، مجتبی.، و عزمی، آئیژ. (1389). تحولات اشتغال روستایی و بررسی عوامل موثر بر آن. مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی (چشم انداز جغرافیایی), 5(10), 101-119.
 سامانه کارا (kara.mcls.gov.ir).
 ابراهیم زاده، عیسی و پایدار، ابوذر،(1398)، برنامه ریزی توسعه اقتصادی و اشتغالزایی روستایی بر پایه پیشرانها و زنجیره پیشین و پسین- مطالعه موردی: روستای مسجد ابوالفضل در ایرانشهر، جغرافیا و توسعه، سال 17، شماره 57، 1-30.
 قدیری معصوم، م.، و مهدوی، مسعود.، و اسماعیل نیا، حسین. (1383). توسعه اشتغال در نواحی روستایی (مطالعه موردی: شهرستان لاهیجان). پژوهشهای جغرافیایی, 36(48), 139-158.
سند توسعه استان خراسان شمالی (1398)، سازمان مدیریت و برنامه ریزی خراسان شمالی
رحمانی فضلی عبدالرضا، سعیدی راد مجید، نپوتی سیروس و جلالی مهسا (1394)، تبیین نقش ایالت و عشایر در امنیت مناطق مرزی با استفاده از تکنیک SWOT ( مورد پژوهی: مناطق مرزی شمال شرق کشور(، فصلنامه دانش انتظامی خراسان شمالی ، دفتر تحقیقات کاربردی فا. ا.خراسان شمالی ، سال دوم، شماره 8 ،زمستان 1394، صص 87-110
جمشیدی،علیرضا ، صیدایی، سید اسکندر، جمشیدی ،معصومه، جمینی، داود.(1392) تحلیلی بر اثرگذاری اشتغال زنان مناطق عشایری بر اقتصاد خانوارهای آنها مطالعه موردی: عشایر شهرستان چراداول، فصلنامه برنامهریزی منطقهای، سال سوم، شماره 12 ، - صص 83-92.
 جان پرور (1396)، عوامل مؤثر بر ساماندهی ساکنان مرزی جهت کنترل مرزها )مورد: مرزهای جمهوری اسلامی ایران با ترکمنستان در محدودة خراسان شمالی(، مجلّة جغرافیا و توسعة ناحیه ای، سال پانزدهم، شمارة 5 ،پاییز و زمستان 1396 ،شمارة پیاپی 5 ، صص95-110
 ضرغامی،اسماعیل ضرغامی.(1395). بررسی تطبیقی مسکن عشایر ایران، میکن و محیط روستا، شماره 155، صص19-36.
 لطفی حیدر، پزشکی مهدی و حجازی مهسا (1397)، بررسی سرمایه اجتماعی و میزان احساس امنیت اجتماعی در بین عشایر استان خراسان شمالی، فصلنامه علمی-پژوهشی جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای( سال هشتم، شماره دوم، بهار 1397  ، صص 323-336
 مطیعی لنگرودی سید حسن، ریاحی وحید، جلالیان حمید و احمدی افسانه (1398)، تحلیل سطوح پایداری معیشت روستاییان (مطالعه موردی روستاهای شهرستان سقز(، فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، جلد 6، شماره یک، صص 7-19
میری سلیمان سیدجواد، اونق مجید و بارانی حسین (1399)، تحلیل و اعتبار سنجی شاخصهای ارزیابی تابآور ی عشایر در برابر خشکسالی (مطالعه موردی: عشایر کرمانج خراسان شاملی(، پژوهشنامه خراسان بزرگ، شمره 3، زمستان 1399، صص 47-62
 ذاکری عماد، قربانی مهدی، بزرگمهر علی و ربانی نسب رحمت اله (1396)، اولویت بندی مشکلات اجرای طرحهای اسکان عشایر خراسان شمالی بر اساس فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، مرتع و آبخیزداری، مجله منابع طبیعی ایران، دوره 70 ،شماره 1 ،بهار 1396، 111-124
 پیله ور علی اصغر (1396)، مکانیابی استقرارگاههای روستایی با منشأ عشایری در خراسان شمالی، مجلّة پژوهش و برنامه ریزی روستایی، سال 6 ،شمارة 1 ،بهار 1396 ،شمارة پیاپی 1 ، صص 189-202