تحلیل سطوح توسعه یافتگی سکونتگاه های روستایی با منشاء عشایر کوچنده(مطالعه موردی: شهرستان گرمی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 کارشناسی ارشد گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

مقدمه:  تعادل بخشی به سطوح توسعه در نواحی روستایی کشور طی دهه های اخیر همواره مورد توجه بوده است. این نوع مطالعات در نواحی روستایی با پیشینه عشایری و سکونتگاه هایی که از اسکان کوچ نشینان شکل گرفته اند, از اهمیت بیشتری برخوردار است. برای رفع نابرابری ها بایستی اختلافات و نابرابری های موجود میان مناطق را شناخت و آنها را به لحاظ امکانات و ویژگی های اقتصادی و اجتماعی و طبیعی طبقه بندی نمود و برای هر منطقه برنامه متناسب با شرایط آن تنظیم و به اجرا درآورد.
هدف پژوهش:  هدف تحقیق حاضر تعیین و بررسی سطح توسعه یافتگی روستاهای شهرستان گرمی می­باشد.
روش­ شناسی تحقیق:  برای سنجش سطح توسعه یافتگی روستاها از شاخص های متعددی جهت استفاده می شود که با روش های شناخته شده ای امروزه موردارزیابی قرار می­گیرند. روش موریس یکی از معتبرترین روش های تعیین توسعه یافتگی است که در برنامه عمران سازمان ملل آنرا برای درجه بندی نواحی از لحاظ توسعه یافتگی (کالبدی-انسانی) به کار برده است. در روش موریس, روستاها در قالب شاخص ها و معیارهای مختلف رده بندی میشوند. روش تحقیق مبتنی بر شناخت وضع موجود و تحلیل ساختارها و امکانات آن بوده که با شناخت و بررسی شرایط انسانی، اقتصادی ،کالبدی و فضایی، محیطی و طبیعی حاکم بر شهرستان مورد مطالعه قرار می گیرند.
قلمروجغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش حاضر روستاهای شهرستان گرمی می­باشد.
یافته ­ها و بحث: با توجه به نتایج تحقیق, سطوح توسعه یافتگی روستاها کاملا ناهمگون است. بطوریکه از میان 284روستای مورد مطالعه 3روستا درجه یک, 69روستا درجه دو 209 روستا درجه سه و 4 روستا در درجه چهارم از سطح توسعه یافتگی قرار دارند و همچنین میان تعداد جمعیت روستاها و سطح توسعه یافتگی ارتباط بسیار قوی وجود دارد.
نتایج: تفاوت زیاد بین نواحی روستایی از لحاظ سطوح توسعه, نشانگر این است که امکانات و خدمات در بین نواحی روستایی عادلانه توزیع نشده است. 

کلیدواژه‌ها


ابراهیمی،محمد، (1385) پژوهشی در جغرافیای مغان، انتشارات نیک آموز , اردبیل
ایمانی، بهرام (1396)، سطوح توسعه یافتگی دهستان های شهرستان اردبیل با بهره گیری از مدل های تصمیم گیری چند معیاره، مجله مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی، شماره 41، دوره 12، صص 821ـ836
امانپور،سعید, علیزاده هادی (1392)، ارزیابی شاخص های توسعه پایدار در استان کرمانشاه با استفاده از تحلیل رگرسیونی و تحلیل سلسله مراتبی فازی, جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای,شماره 9صص 83-96
 تقوایی, مسعود. وارثی, حمیدرضا . شیخ بیگلو (1390) تحلیل نابرابری‌های توسعه‌ی ناحیه‌ای در ایران, فصلنامه پژوهش های جغرافیای انسانی, شماره 43 صص153-168 , تهران
شکویی, حسین (1373),  دیدگاه های نو در جغرافیای شهری, انتشارات سمت, تهران
قنبری ابوالفضل (1390) تعیین درجه توسعه یافتگی و پیش بینی اولویت برنامه ریزی و توسعه نقاط شهری استان های ایران , نشریه جغرافیا ,شماره 29 صص 165-179 , تهران
ضرابی, اصغر. شیخ بیگلو, رعنا(1390). سطح بندی شاخصهای توسعة سلامت استانهای ایران, فصلنامه رفاه اجتماعی , شماره 42, تهران
زنگی آبادی, رحیمی, علیرضا،(1392) تحلیل تطبیقی شاخص های اشتغال شهری شهرستانهای ایران, فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی محیطی,صص 108-129 , تهران
ریاحی، وحید، جوان، فرهاد (1396)، تحلیل و طبقه بندی سطوح توسعه یافتگی در راستای برنامه ریزی راهبردی نواحی روستایی شهرستان تالش، فصلنامه نگرش های نو در جغرافیای انسانی، سال نهم، شماره سوم، 145ـ161.
صیدایی اسکندر ,راستی هادی, آذر ساجده (1395) بررسی میزان توسعه یافتگی سکونتگاه­های روستایی و عوامل مؤثر بر آن در بخش مرکزی شهرستان ایرانشهر, مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی,شماره 34؛ صص 67-83,رشت
نظم فر حسین. تحلیل سطوح توسعه روستایی و میزان برخورداری دهستان های استان آذربایجان غربی. اقتصاد فضا و توسعه روستایی. ۱۳۹۶; ۶ (۱۹) :۱۵۹-۱۷۵
موسوی میرنجف، مشکینی ابوالفضل, ویسیان محمد،حسینی معصومه (1395) ارزیابی سطوح توسعه‌یافتگی خدمات بهداشتی-درمانی با مدل تصمیم‌گیری چند معیاره (مطالعه موردی: شهرستان‌های استان خراسان رضوی), مجله مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی شماره 37. رشت
مومنی،مهدی, صابرالهه (1391 ) تعیین توسعه یافتگی شهر نایین در استان اصفهان, مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی,شماره 23 صص 185-200, اصفهان
مرکز آمار ایران,  سرشماری نفوس و مسکن  سال1390
محمدی، جمال؛ احمدیان، مهدی؛ علیزاده، جابر؛ جمینی، داوود (1391). تحلیل فضایی توسعه شاخص‌های بهداشتی درمانی در استان آذربایجان غربی، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 12، شماره 47، صص 180-153.
مهدوی، داوود، امیری، آرمین(1395)، ارزیابی و سطح بندی روستاهای شهرستان کیار براساس میزان بهره مندی از شاخص های خدماتی و زیرساختی، فصلنامه جغرافیا(برنامه ریزی منطقه ای)، دوره 24، شماره 24، صص 131ـ109.
Hung-yi, w and gwo-hshiung, t and yi-hsuan, C)2009(. A fuzzy mcdm approach for evaluating banking performance based on balanced scorecard, expert systems with applications, vol36, pp10135–10147.
Jih-jeng, h and gwo-hshiung, t and hsiang-his, l)2009. (A revised vikor model for multiple criteria decision making-the perspective of regret theory, the smithsonian/nasa astrophysics data system, vol 35, pp 761- 768.
Li, Y., Wei, Y. D., (2010), The -spatial-temporal hierarchy of  regional inequality of China, Applied Geography, 30(3): 303-316.
Paleviciene, A. and Dumciuviene, D. (2015 ), Socio-Economic Diversity of European Regions: Finding the Impact for Regional Performance. Procedia Economics and Finance,23:1096-1101.