تحلیل سرمایه‌های معیشت در زمینه مدیریت مراتع(مورد مطالعه: مرتع قلنگان تحت بهره برداری گله داران شهرکرد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد گروه مهندسی طبیعت، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.

2 دانشیار گروه مهندسی طبیعت، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.

3 کارشناسی ارشد گروه علوم جنگل، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.

10.22034/jsnap.2023.152205

چکیده

مقدمه: چارچوب معیشت پایدار بر یک رویکرد مردم محور بر مبنای پنج مؤلفه کلیدی استوار است. این مؤلفه‌های کلیدی شامل دارایی­های معیشت، ساختارها، فرایندها و نهادها، زمینه آسیب­پذیری، راهبردهای معیشتی و خروجی نهایی می‌باشند. دارایی‌ها یا سرمایه‌های معیشتی شامل سرمایه‌های طبیعی، انسانی، اجتماعی، مالی و فیزیکی می‌باشند. 
هدف پژوهش: با تأکید براینکه برای تحقق معیشت پایدار «هیچ دارایی منحصری به خودی خود کافی نیست»،  این مطالعه در نظر دارد مؤلفه های پنج‌گانه یا پنتاگون های سرمایه های معیشت را در مرتع قلنگان از توابع شهرستان شهرکرد در استان چهارمحال و بختیاری را مورد بررسی قرار دهد.
روش ­شناسی تحقیق: این مطالعه به روش توصیفی- تحلیلی، کتابخانه‌ای، بررسی اسنادی، مشاهدات، مصاحبه میدانی و تکمیل پرسشنامه توسط بهره‌برداران مرتعی صورت گرفت. در این مطالعه داده‌های پرسشنامه با استفاده از طیف لیکرت به دست آمدند. معیارهای هر سرمایه تجزیه و تحلیل شدند. در نهایت پنتاگون سرمایه های معیشت در زمینه مرتع قلنگان به دست آمد.
قلمروجغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش، گله­ داران شهرکرد است.
یافته­ ها و بحث: نتایج نشان داد بین معیارهای مختلف هر سرمایه اختلاف معنی‌دار وجود دارد. کیفیت آب از سرمایه طبیعی، افراد مورد وثوق از سرمایه انسانی، روابط و انسجام اجتماعی از سرمایه اجتماعی، دامداری و تولیدات دامی از سرمایه مالی و جاده و حمل نقل از سرمایه فیزیکی از معیارهای مهم اثرگذار بر معیشت بهره‌برداران بودند.
نتایج: این پژوهش پیشنهاد می‌کند در مطالعات آینده دیدگاه‌های ذنیفعان مختلف مورد مقایسه و تحلیل قرار گیرد. علاوه براین، برای تعیین معیارهای مهم اثرگذار از روش‌شناسی‌های تصمیم‌گیری چند معیاره می توانند مورد بررسی قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدی­اصل، فاطمه؛ مومنی، کورش؛ عطاریان، کورش؛ مقیمی، نوید.(1398). مطالعات مکان­یابی اکوکمپ­ها با استفاده از روش ارزیابی تاپسیس، مجله جغرافیا و آمایش شهری-منطقه­ای، 9(33)، 41-56.
ایلدرومی، علیرضا؛ حسینی، موسی؛ قربانی، محمد.(1399). امکان­سنجی ایجاد کمپ اکوتوریسمی تفرجگاه بالخلی بولاغی شهر گرماب، مطالعات مدیریت گردشگری، 15(51)، 175-209.
برقی، حمید؛ رحیمی، داریوش؛ رحیمی، راضیه.(1394). مکان­یابی احداث کمپینگ در روستاهای هدف گردشگری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدلAHP (مطالعه موردی: روستای ابیانه)، مجله برنامه­ریزی فضایی،5(2)، 55-74.
داوری، مایده؛ گندمکار، امیر.(1396). مکان­یابی اکوکمپ­ها براساس پارامترهای آب و هوایی (مطالعه موردی: شهرستان­های خوانسار و گلپایگان)، اولین همایش اندیشه­ها وفناوری­های نوین در علوم جغرافیایی، زنجان.
رضایی، پژمان. (1397). مکان­یابی سایت­های گردشگری عشایری (مطالعه موردی: استان چهارمحال و بختیاری)،  مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 13(4)،951-969.
شهدادی، علی؛ قنبری، یوسف؛ سلمانی­زاده، الهام؛ آذره، علی. (1398). پتانسیل­سنجی و مکان‌یابی مناطق مستعد احداث اکوکمپ‌های عشایری (مطالعه موردی: بخشی از شهرستان سمیرم)، مجله جغرافیا(برنامه­ریزی منطقه­ای)، 9(3)، 293-306.
صفری­علی­اکبری، مسعود؛ صادقی، حجت الله. (1400). امکان­سنجی تأثیرات توسعه گردشگری در عشایر بختیاری. مطالعات برنامه­ریزی قلمرو کوچ­نشینان، 1(1)، 99-109.
صیدایی، اسکندر؛ صادقی، حجت الله.(1398). مبانی گردشگری پایدار روستایی و عشایری با تاکید بر ایران، اصفهان: نشر جهاد دانشگاهی.
قنبری، سیروس؛ رضایی، سمیه؛ منصوری، محمدرضا.(1393). بررسی عوامل موثر بر توسعه گردشگری عشایری با استفاده از تکنیک SWOT (مطالعه موردی: ایل بختیاری)، مجله جغرافیایی فضای گردشگری،3(10): 105-119.
کرمی، فریبا؛ اکبریان، سعیدرضا؛جباری ارخلو، افسانه. (1400). بررسی عوامل انگیزشی مؤثر در توسعه ی گردشگری عشایری (مطالعه موردی: ایل قشقایی)، برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، 10(37)، 39-63.
لطفی، حیدر؛ موسی زاده، حسین؛ جورابلو، کامران.(1398). برنامه­ریزی گردشگری عشایر در راستای توسعه اقتصادی مناطق عشایری استان خراسان شمالی با استفاده از روش ویکور و فاکتور آنالیز، اولین همایش بین­المللی بیابان لوت، 11 و 12 اردیبهشت، دانشگاه بیرجند.
لطیفی، سمیه؛ نادری، کریم؛ زلیخانی سیار، لیلا.(1392). موانع مؤثر بر توسعه فعالیت­های گردشگری در نواحی روستایی همدان (با تأکید بر روستاهای هدف گردشگری)، مجله برنامه­ریزی منطقه­ای،3(9): 77-87.
میرواحدی، سعید؛ سفندیاری، الهام.(1395). بررسی پتانسیل کارآفرینی گردشگری فرهنگی در جامعه عشایر قشقایی ایران، مجله گردشگری و توسعه، 5(3)، 62-78.
هاشمی، سیعد؛ حبیبی ،مرضیه.(1395). پهنه­بندی توان اکوتوریسمی منطقه صادق آباد بافق، استان یزد، مجله گردشگری و توسعه،5(8)،65-85.
وثوقی، لیلا؛ شمسی، نرگس.(1394). ارزیابی عوامل موثر بر موفقیت اقامتگاه­های سبز، مجله مدیریت گردشگری، 10(32)، 67-87.
Agustina, S. (2017). Eco camp Educational tourism phEnomEnon in indonEsia. Journal of Sustainable Development Education and Research, 1(1), 45-54.‏
Bharadwaj, S. (2018). Customer satisfaction leads to sustainable competitive advantage: with special reference to the Lalimou eco-tourism camp in Nameri national park. International Journal of Research in Humanities, Arts and Literature, 6(7), 29-38.‏
Buckley, R. (2002). Tourism Ecolabels. Annals of Tourism Research, 29(2),183-208.
Choudhury, A. S. B. (2019). Eco-tourism: The mantra for sustainable rural livelihood. IJRAR-International Journal of Research and Analytical Reviews (IJRAR), 6(1), 227-229.‏
Choudhury, A. S. B. (2019). Eco-tourism: The mantra for sustainable rural livelihood. IJRAR-International Journal of Research and Analytical Reviews (IJRAR), 6(1), 227-229.‏
Gannon, M., Rasoolimanesh, S. M., & Taheri, B. (2021). Assessing the mediating role of residents’ perceptions toward tourism development. Journal of Travel Research, 60(1), 149-171.‏
Martínez, J. M. G., Martín, J. M. M., Fernández, J. A. S., & Mogorrón-Guerrero, H. (2019). An analysis of the stability of rural tourism as a desired condition for sustainable tourism. Journal of Business Research, 100, 165-174.‏
Milova,Y., Piskovets, E., Chernyshenko,M.(2017). Challenges and Opportunities for Regional Tourism Development, Advances in Economics, Business and Management Research,38(2): 438-442.
Nicula, V., Spanu, S., Neagu, R.(2013). Regional tourism development, Procedia Economics and Finance, 6(1): 530-541.
Rosalina, P. D., Dupre, K., & Wang, Y. (2021). Rural tourism: A systematic literature review on definitions and challenges. Journal of Hospitality and Tourism Management, 47, 134-149.‏
Zhu, H., Zhang, J., Zhao, L., & Jin, S. (2017). Low carbon transition and sustainable development path of tourism industry. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 64(1),1-16.