بررسی سیاست‌های اجرایی دولت در تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد قلمرو کوچ نشینان (مورد مطالعه: شهرستان ارومیه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه شهرسازی، واحد رودهن، دانشگاه ازاد اسلامی، رودهن، ایران.

2 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه ازاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22034/jsnap.2023.383468.1044

چکیده

مقدمه: مسکن به عنوان یکی از نیازهای اساسی انسان، در طول تاریخ همواره مورد توجه قرار گرفته است و تأمین آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از آنجا که مسکن به عنوان یکی از نیازهای اساسی انسان به شمار می‌رود، به طور طبیعی اولویت بالایی در برنامه‌ریزی توسعه اجتماعی و اقتصادی دارد و  نقش مهمی در بهبود زیست­پذیری جامعه و کیفیت زندگی افراد و خانواده‌ها دارد.
هدف پژوهش: هدف این مقاله، ارزیابی و بررسی سیاست‌های اجرایی دولت در تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد قلمرو کوچ­نشینان در شهرستان ارومیه می­باشد. جامعه آماری شامل متخصصان، کارشناسان و خبرگان است.
روش­ شناسی تحقیق: نوشتار حاضر از نظر هدف کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی است. برای تجزیه و تحلیل یافته­ها از تصمیم­گیری­های چند معیاره مانند (سوارا، واسپاس و ایداس) شده است.
قلمروجغرافیایی پژوهش: محدوه مکانی مورد مطالعه در پژوهش حاضر، شهرستان ارومیه می­باشد.
یافته­ ها و بحث: مهم‌ترین سیاست اجرایی دولت برای تأمین مسکن گروه­های کم‌درآمد قلمرو کوچ نشینان شهرستان ارومیه به ترتیب شامل مسکن مهر، طرح نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده؛ طرح ساماندهی و توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی و طرح شهرهای جدید می­باشد.
نتایج: مقوله مدیریتی قابلیت توسعه‌بخشی بیشتری نسبت به سایر مؤلفه‌ها مانند اقتصادی، اجتماعی و کالبدی در تأمین مسکن گروه‌های آسیب‌پذیر دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اسمعیل پور، نجما، زارع رودبزانی، ملیحه و نصریان، زهره(1396)، بررسی و تحلیل سیاست­های مسکن شهری در کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا، مهندسی ساختمان و علوم مسکن، دوره 11، شماره 21.
اعتماد، گیتی(1369)، مالکیت مسکن و تاثیر آن در سازمان‌یابی فضای شهری، مجله معماری و شهرسازی،رشت، شماره 9.
آرشین، مهسا و سرور، رحیم(1396)، ارزیابی سیاست­های اجرایی دولت در تامین مسکن گروه­های کم درآمد شهری (مطالعه موردی: کلانشهر مشهد، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، سال 9، شماره 30.
بهمنی، افشین (1394)، ارزیابی سیاست مسکن مهر در تامین مسکن گروه­های کم درآمد شهری، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما، قائدرحمتی، صفر، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی.
پاتر، رابرت. ب و ایونز سلی لوید(1384)، شهر در جهان در حال توسعه، مترجم کیومرث ایراندوست، مهدی دهقان منشادی و میترا احمدی، انتشارات سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور.
پورمحمدی، محمدرضا(1379)، برنامه­ریزی مسکن، انتشارات سمت.
پورمحمدی، محمدرضا، صدرموسوی، میرستار؛ عابدینی، اصغر(1391)، تحلیلی بر سیاست­های تامین مسکن دولت با تاکید بر برنامه­های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، مطالعات شهری، شماره سوم.
حاتمی­نژاد، حسین، محمدی، کاوه و محیط سکه روانی، اصغر(1388)، بررسی تطبیقی-تحلیلی وضعیت مسکن در گروه­های کم درآمد شهری مطالعه موردی(محلات آتش آباد، پشت پمپ بنزین و مراد آباد شهر چابهار)، همایش ملی سکونتگاه­های غیررسمی: چالش­ها- راهبردها(با محوریت منطقه کلانشهر تهران)، دانشگاه ازاد اسلامی واحد شهرری.
حکمت­نیا، حسن و انصاری، ژینوس (1391)، برنامه­ریزی مسکن شهر میبد با رویکرد توسعه پایدار، پژوهش­های جغرافیایی انسانی، شماره 79، صص191-207.
حیدرآبادی، ابوالقاسم(1381)، بررسی تاثیر جمعیت بر شاخص­های مسکن، پایان­نامه کارشناسی ارشد، تهران.
حیدری­چیانه، رحیم و رضا طبع ازگمی، سیده خدیجه (1389)، نقش استراتژی توسعه شهری (CDS) در سیاست­های تامین مسکن گروه­های کم درآمد شهری، مطاعله موردی شهر رشت، پژوهش­های جغرافیایی انسانی، شماره 73، صص 59-82.
خدائی، زهرا و میره، محمد(1390)، مروری برتجارب جهانی در زمینه تامین مسکن گروه­های کم درآمد شهری، اولین کنفرانس اقتصادی شهری ایران.
رضازاده، راضیه و طاهره اوتادی(1387)، بررسی نیازهای مسکن با توجه به تغییرات ساختار جمعیتی در شهر تهران، نشریه بین‌المللی علوم مهندسی دانشگاه علم و صنعت ایران، جلد19، شماره10-ب، صص150-139.
رضویان محمدتقی و محمدی کاوه و ابوبکری طاهر،1392، فضاهای فرسوده شهری (برنامه­ریزی بهسازی و نوسازی)، انتشارات دانشگاه امام رضا (ع)، مشهد.
زیاری، سمیه، فرهودی، رحمت­الله، پوراحمد، احمد و حاتمی­نژاد، حسین(1396)، الگوی تامین مسکن گروه­های کم درآمد، پژوهش­های جغرافیای انسانی، دوره 49، شماره 4،صص 869-883.
زیاری، کرامت ا... و مهدی دهقان(1382)، بررسی وضعیت مسکن و برنامه­ریزی آن در شهر یزد، مجله صفه، شماره 36.
ژان باستیه و برنارد درز(1382)، شهر، مترجم علی اشرفی، انتشارات دانشگاه هنر.
ستارزاده، داوود(1388)، بررسی شاخص­های جمعیتی مسکن ایران در سال 1385، مجله جامعه­شناسی و علوم اجتماعی، شماره67-68، صص 57-79.
سعیدی­رضوانی، نوید و داود کاظمی(1390)، بازشناسی چارچوب توسعه درون­زا در تناسب با نقد سیاست­های جاری توسعه مسکن (مسکن مهر) نمونه موردی شهر نطنز، پژوهش­های جغرافیای انسانیف شماره 75، صص 132-113.
سیف الدینی، فرانک، کرامت­الله زیاری و آزاده عظیمی(1392)، تحلیل شکاف جغرافیایی کیفیت مسکن در مناطق 22گانه شهر تهران، جغرافیا، دوره جدید، شماره 39، صص212-233.
سیف‌الدینی، فرانک(1388)، فرهنگ واژگان برنامه­ریزی شهری و منطقه‌ای، انتشارات آییژ.
صبوری­دیلمی، محمدحسن و شفیعی، سعیده(1391)، بررسی ساختارها و متغی رهای اث رگذار در بازار مسکن، مجله اقتصاد-ماهنامه بررسی مسائل و سیاست­های اقتصادی، شماره 3، صص 41-64.
صیدایی، سیداسکندر، صدیقه کیانی­سلمی و زهرا سلطانی(1389)، تحلیل فضایی وضعیت مسکن روستایی در استان کهگیلویه و بویراحمد، فصلنامه پژوهش‌های روستایی، دوره 1، شماره 2، صص49-72.
عزیزی، محمدمهدی(1378)، جزوه درسی برنامه­ریزی مسکن، مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، گروه شهرسازی، تهران،78.
عزیزی، محمدمهدی(1383)، جایگاه شاخص­های مسکن در فرآیند برنامه­ریزی مسکن، مجله هنرهای زیبا، شماره 17، 31.
عزیزی، محمدمهدی(1384)، تحلیلی بر جایگاه و دگرگونی شاخص­های مسکن شهری در ایران، نشریه هنرهای زیبا، شماره 23.
عسگری، تقی(1391)، هزینه­های مبادله در فرایند ساخت انبوه مسکن در ایران، فصلنامه راهبرد، سال 21، شماره 46، صص 107-123.
قنبری، ابوالفضل و ظاهری، محمد(1389)، ارزیابی سیاست­های کلان مسکن در برنامه­های قبل و پس از انقلاب اسلامی ایران، مجله مسکن و محیط روستا، شماره 132.
لطفی، صدیقه و زلیخا خیرخواه(1391)، بررسی کمی و کیفی و پیش­بینی مسکن مورد نیاز (مطالعه موردی شهر ساری افق 1400)، فصل نامه جغرافیا و برنامه­ریزی شهری چشم­انداز زاگراس، سال چهارم، شماره 12، صص41-58.
مالکی، مهسا(1400)، بررسی تطبیقی تجارب مسکن اجتماعی در ایران و کشورهای دیگر، معماری شناسی، سال 3، شماره 18.
محمدی­ده­چشمه، پژمان(1397)، ارزیابی سیاست­های دولتی تأمین مسکن در مورد گروه­های کم درآمد شهری (مطالعه موردی: شهر سامان)، جغرافیا، سال 8، شماره 2، صص 277-291.
محمدی، جمال، محمد جاسم شاهسونی و نسرین شریفی(1392)، بررسی وضعیت مسکن در سکونتگاه­های غیررسمی و ارائه راهبردهای ساماندهی آنها نمونه موردی: سکونتگاه­های واقع در حریم 5 تا 10 کیلومتری نیروگاه اتمی بوشهر، برنامه­ریزی فضایی، سال سوم، شماره اول، صص 75-100.
مرصوصی، نفیسه، محمدرضا پورمحمدی، اسماعیل نصیری و محمدزاده، یوسف (1392)، ارزیابی توسعه پایدار کلانشهر تبریز، دو فصلنامه پژوهش­های بوم­شناسی شهری، دوره چهارم، شماره 8، صص 47-64.
مرکز امار ایران، 1335 تا 1390
مشکینی، ابوالفضل، ژیلا سجادی و اکرم تفکری(1390)، تاثیر سیاست واگذاری زمین و مسکن دولتی در گسترش کالبدی شهرهای ایران(مورد: شهر کرمانشاه)، جغرافیا و توسعه، شماره 23، صص 47-67.
معمری، ابراهیم، میرکتولی، جعفر، بزی، خدارحم(1398)، ارزیابی و پایش سیاست­های تامین مسکن گروه­های کم درآمد شهری از منظر شاخص­های پایداری مسکن(مطالعه موردی: مسکن مهر گرگان)، پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، دوره 7، شماره 4، صص 741-723.
میره، محمد، کرامت­اله زیاری و مهدی قرخلو(1389)، بررسی و تحلیل هزینه­های مسکن در بین خانوارهای شهر قم، جغرافیا، دوره جدید، سال هشتم، شماره 26، صص 83-104.
نسترن، مهین و احد رعنایی(1389)، تحلیلی بر مفهوم مشارکت و کارگروهی در پروژه‌های آماده­سازی اراضی مسکن مهر، آرامان­شهر، شماره 4، صص111-123.
نشاط، اکبر، مجید نیکنانیی و محمد حسین شریف زادگان(1392)، پیش­بینی مسکن گروه­های کم درآمد با تحلیل طرف عرضه و تقاضا(مطالعه موردی: شهر دامغان)، پژوهش­های جغرافیایی انسانی، دوره 45، شماره 3، صص 147-168.
نظریان، اصغر(1391)، پویائی نظام شهری ایران، انتشارات مبتکران.
وفادار اصغری، میلاد، باقر کرد و حبیب الله سالارزهی(1392)، ارزیابی کارایی نسبی پروژه­های مسکن مهر با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده­ها(DEA) (مطالعه شهرهای بالای 25هزار نفر استان سیستان و بلوجستان)، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، شماره 5، صص1-14.
هزارجریبی، جعفر و امامی غفاری، زینب(1398)، بررسی تحولات سیاست­گذاری رفاهی مسکن در ایران(1358-1392)، فصلنامه برنامه­ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 38.
Balchin, P. and rhoden,m. (2002). Housing policy: 4th edition, an introduction, routledge, London and newyork.
Bourne, I.S., (1981), A Gography of Housing, Prentice-Hall.
Cater, J. and Trevor, J,( 1980), Social Geography, Routledge, London.
Chegani, A., 2001, Prices of Land, House, and Renting 1371-1380, House Economy Quarterly, No. 34, PP.73-97.
Choguill, Charles L,(2007), The search for policies to support sustainable housing, Habitat International , Vol 31, pp 143-149.
Ferguson, B., Smith, P., 2008, Housing Gradual Financial Provision, Existing Situation, and Development Perspective, Vol. 1., No. 4, PP.76-87.
Gallent,N,& Steve Robinson ,(2011)," Local perspectives on rural housing affordability and implications for the localism agenda in England" Journal of Rural Studies, Volume 27, Pages 297-307, Available online July2011.
https://www.irna.ir/news/83422927/
Isik, B. and Tugsad T.,( 2007), Sustarnable Housing in Island Conditions Using ALker- Gypsum – Stabilized, Routledge, London.
Jassbi, J., Mohamadnejad, F. and Nasrollahzadeh, H. (2011). A Fuzzy DEMATEL Framework for Modeling Cause and Effect relationships of strategy map, Safety Science, Vol. 49, 243–252.
Maliene, V . Malys, N(2008), High-quality housing—A key issue in delivering sustainable communities, journal of Building and Environment, www.elsevier.com/locate/buildenv
Mills, G., Daniel G., Larryorr, D., Judie F, Bulbul K., Michelle W., and Amy J., 2006, Effects of HousingVouchers on Welfare Families, Washington, DC: Department of Hcusing Urban Development.
Shieh, j., Wu, H. and Huang, K. (2010). A DEMATEL Method in Identifying key Success Factors of Hospital Service Quality, Knowledge-Based Systems, Vol. 23, pp. 277–282.
Westaway, Margaret S.( 2006), A Longitudinal Investigation of Satisfaction with Personal and Environmental Quality of Llife in an Informal South African Housing Settlement, Doornkop, Soweto. Habitat International, Vol. 30.
World bank(1992). Housing: Enabling markets to work, a world bank policy paper, the world bank, Washington, D.D.
https://urmia.ir/urmia