تحلیل نقش توانمندی های محیطی - اکولوژیک در تحولات اقتصادی روستاهای قلمرو کوچ نشینان بخش کرگانرود شهرستان تالش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 استادیار گروه جغرافیا، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران.

10.22034/jsnap.2023.420044.1075

چکیده

مقدمه: سیر تکاملی جوامع انسانی از بدو پیدایش تا کنون با تحول همراه بوده و میزان و ماهیت این تحول در طی زمان و در مناطق مختلف یکسان نبوده است. تحول در هر جامعه بیشتراز عوامل مختلفی مانند منابع آب و خاک، حمایت دولت، روابط روستا با مناطق پیراموانی خود نشات می­گیرد بنابراین توان­های طبیعی هر منطقه نقش مستقیمی بر تحولات اقتصادی آن دارد.
هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر بررسی نقش توانمندی­های محیطی– طبیعی در توسعه کشاورزی بخش کرگانرود شهرستان تالش می­باشد.
روش ­شناسی تحقیق: روش پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش شناسی توصیفی– تحلیلی بوده روش جمع­آوری داده­ها به صورت کتابخانه­ای و پیمایشی بوده است. در این بخش 65 سکونتگاه با 22861 نفر جمعیت قرار دارد. تعداد نمونه بر اساس جدول استاندارد مورگان، تعداد 368 پرسشنامه در دهستان­های خطبه­سرا و لیسار تکمیل شده و داده­های حاصل از آن برای توصیف در نرم­افزار آماری SPSS بررسی و تحلیل شده است.
قلمروجغرافیایی پژوهش: قلمرو این پژوهش بخش گرکانرود شهرستان تالش می­باشد.
یافته ­ها و بحث: بخش گرکانرود  شهرستان تالش طی سالیان متمادی با  وجود (منابع آب کشاورزی در منطقه، درآمد بالای محصولات باغی (کیوی ) در منطقه، حمایت­های دولت، همگی باعث شده است تا مردم منطقه فعالیت خود را از زراعی به باغی و پرورش کیوی تغییر داده­اند.
نتایج: برخورداری از عواملی مانند توان­های طبیعی و قرار گرفتن در مسیر جاده پر تردد رشت- آستارا، به دلیل وجود واحدهای خدماتی در شهر تالش از دلایل توسعه کشاورزی در روستاها می­باشد. و محصول تولیدی جدید در سطح منطقه کیوی است که با توجه به درآمد بیشتر نسبت به محصولات زراعی توانسته است توسعه کشاورزی را در بخش کرگانرود موجب گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


بدری، سیدعلی و صادق قنبری، جعفر، ۱۳۸۴، ارزیابی توان­های محیطی در عمران روستایی، مطالعه موردی: حوضه رود قلعه چای عجب شیر، پژوهش­های جغرافیایی، شماره ۵۴، موسسه جغرافیا دانشگاه تهران، صص ۱۷۳-۱۸۵.
  تقدیسی، احمد، تقوایی، مسعود، محمدرضا بسحاق، 1393، تحلیلی بر توسعه روستایی با تأکید بر بخش کشاورزی شهرستان ازنا، مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، شماره20.
جهاد کشاورزی، 1397، بخش آمار.
حاج علیزاده، ا.، حیدروند، م. و سیرمیراد، م.، 1391، ارزیابی توان اکولوژیکی برای تعیین کاربری زراعت در شهرستان قلعه گنج. فصلنامۀ پژوهش­های روستایی، صص 76-69.
حسنی­مهر، سیده صدیقه، 1397، تبیین تجاری­سازی محصولات کشاورزی در اقتصاد روستایی کرگانرود تالش، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال شانزدهم، شماره 61،صص100-91.
حسینی ابری،سید حسن، 1390، مدخلی بر برنامه­ریزی روستایی در ایران ، انتشارات دانشگاه اصفهان.
رحمانی، بیژن 1398، نقش جریان­های فضایی در تحولات اقتصادی سکونتگاه­های روستایی مورد: روستاهای پیرامونی شهر زاهدان، نشریه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 8(3)، 33-50.
رحمانی، بیژن، مجید سعیدی­راد  و مهسا، جلالی، 1394، تحولات ساختاری– کارکردی سکونتگاه­های پیرامون شهر اشتراین، فصلنامه جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دوره 8 ، شماره 28، صص 221-234.
رضوانی، محمد رضا ،1397، برنامه­ریزی توسعه روستایی در ایران ، انتشارات سمت.
سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان گیلان، 1397، بخش آمار.
سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان گیلان، 1383، اطلس گیتاشناسی استان گیلان.
سعیدی ،عباس،  1395، جغرافیای روستایی ایران، انتشارات سمت.
شایان، حمید، و بوذرجمهری، خدیجه،۱۳۹۰، بررسی نقش کشاورزی در توسعه روستایی، جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، شماره 15،صص171-151.
شیرزاد وزمتر و همکاران ، 1398، تبیین نقش سیاستگذاری­های حمایتی زراعی در تحولات اقتصادی روستاهای شهرستان ماسال بعد از انقلاب اسلامی، مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی (چشم انداز جغرافیایی)، 14(1)، 1-18.
صحنه، بهمن، حسین سادین عبدالحمید نشاط حمیدرضا تلخابی، 1396، اثرات روابط شهر و روستا بر تحولات اقتصادی و اجتماعی روستاهای شهرستان­های آزادشهر ، قتصاد فضا و توسعه روستایی سال ششم، شماره 3 .صص138-121
صدیقی، صابر،  1395، تبیین عوامل تشدیدکننده تغییرات کاربری اراضی )مطالعه موردی: شهرستان محمودآباد (پایانامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی گرایش مدیریت توسعه پایدار روستایی، استاد راهنما علیرضا دربان آستانه، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
عزمی، آئیژ و هادی الماسی،1390، آسیب­شناسی کارکرد مغازه­های خرده­ فروشی در توسعه روستایی مطالعه موردی دهستان حومه شهرستان هرسین، شماره 6۸ ، صص170-152
عزمی، آئیژ،1390، بررسی وضعیت و چالش­های کنونی بخش کشاورزی در سهرین زنجان(شهرستان زنجان)،  پژوهش­های بوم­شناسی شهری، سال دوم، شماره 4، 31-40.
علیائی، محمدصادق، 1398، عوامل مؤثر بر تحولات کارکرد اقتصادی سکونتگاه­های روستایی در شهرستان ری، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال هشتم، شماره اول  پیاپی 27 .صص238-221.
فزونی، ب.، استعلاجی، ع. و ولی شریعت پناهی، م، 1391، نقش عوامل محیطی در توسعۀ اقتصاد روستایی (مطالعۀ موردی: بخش دیلمان شهرستان سیاهکل).فصلنامه  نگرش­های نو در جغرافیای انسان ، شماره 9 صص 49-25.
کردوانی، پرویز، 1391، میزان توسعه یافتگی در دهستان­های شهرستان مریوان  مطالعه موردی بخش مرکزی، روستا و توسعه، دوره  15 شماره  3 ، صص130-115.
کاشی ساز، م، منوری، م.، افخمی، م و کرباسی، ع. ۱،۱۳۸۹، کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)  در ارزیابی توان اکولوژیک برای توسعه روستایی ـ شهری (مطالعة موردی: منطقه صیدون استان خوزستان). نشریه محیط زیست و توسعه، ۱ (1)،صص ۵۰-  43.
کیانی سلمی، ص.، موسوی، س.ح. و یگانه دستگردی، پ. ،۱۳۹۶، برنامه ریزی مکانی و امکان سنجی نواحی مستعد طبیعت گردی با نگرش آمایش سرزمین (مطالعة موردی: استان چهار محال بختیاری). فصلنامه اطلاعات جغرافیایی  ۲۶ (102)،صص 217-228.
محمدی، حسین، 1392، آب و هواشناسی کاربردی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
محمودی، ع و پیرمرادی، ه.ش ،1393، بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش بیمه در استان مازندران مطالعه موردی بابل، فصلنامه اقتصاد و توسعه کشاورزی، شماره22، صص48-31
مخدوم، مجید، ۱۳۸۱، شالوده آمایش سرزمین، چاپ پنجم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران. نوری هدایت­اله ۱۳۷۹، تحلیل فضایی در جغرافیای کشاورزی، مجله پژوهشهای جغرافیایی، ش ۳۹، موسسه جغرافیا دانشگاه تهران، صص ۱-۱۰.
مسعودی، م، جوکار، پ. و صادقی، م. ،۱۳۹۴، ارزیابی توان اکولوژیک توسعه شهری، روستایی و صنعتی شهرستان داراب. اکوسیستمهای طبیعی ایران، ۶  (3)، صص49-58.
مشیری ، سید رحیم،مهدوی ، مسعود،آمار، تیمور ، 1382،ضرورت تحول در کارکرد اقتصادی نواحی روستاییبخش خورگام رودبار، پژوهش های جغرافیایی ، شماره 50، صص64-52
مطیعی لنگرودی، حسن، شمسایی، ابراهیم ،1394، توسعه وکشاورزی پایدار از دیدگاه اقتصاد روستایی، دانشگاه تهران، تهران.
مطیعی لنگرودی، س.ح.،  نصیری، ح.، عزیزی، ع. و مصطفایی، ا،1391، مدل سازی توان اکولوژیک سرزمین از منظر کاربری های کشاورزی و مرتع داری با استفاده از روش( AHP  و Fuzzy  در محیط GIS مطالعه موردی: شهرستان مرودشت) فصلنامه آمایش سرزمین، ۶،صص ۱۰۱-۱۲۴.
ملک محمدی ، 1387، ترویج کشاورزی در کشورهای در حال توسعه، آموزش کشاورزی وابسته به دفتر خدمات تکنولوژی آموزشی وزارت جهاد کشاورزی
مهدوی مسعود،  1393، جغرافیای روستایی ایران ، انتشارات سمت
میکائیلی، ج.، صادقی، ح. و فدایی، م، 1394، توان سنجی محیطی، الگویی در راستای شناخت توانمندیهای منطقهای با تأکید بر کشاورزی (مورد مطالعه: کشت زعفران در شهرستان قائنات و زیرکوه). فصلنامۀ برنامه ریزی منطقه­ای، شماره  5 . صص 56-43
نوروزی، عباس، 1389، نقش ترویج در توسعه کشاورزی ارگانیک در روستاهای کشور، فصلنامه توسعه روستایی، دوره دوم شماره 2 ،صص22-2
Kammeier, D. H. (2003), “Rural- urban and subregional linkages in the Mekong region”,ADB. Bankok, pp. 9-22. http://www.adb.org/projects/37156-012/main