مکان یابی احداث اکوکمپ‌های گردشگری عشایری در منطقه چهارمحال و بختیاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

10.22034/jsnap.2023.167726

چکیده

مقدمه: در عصر حاضر، گردشگری با توجه به رشد غیرقابل انکار آن، به انواع مختلف در حال توسعه و نقش آفرینی است. گردشگری عشایری به دلیل ارتباط با طبیعت و  فرهنگ بومی، اهمیت زیادی پیدا کرده است. احداث اکوکمپ­های گردشگری عشایری، نمونه بارزی از برنامه ­ریزی در این زمینه است. در این راستا برنامه­ریزی برای رشد و توسعه آن ضروری است.
هدف پژوهش: هدف این تحقیق، شناخت و مکان­یابی مناطق مستعد اکوکمپ‌های گردشگری عشایری در منطقه چهارمحال و بختیاری است.
روش ­شناسی تحقیق: روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر داده­های مکانی و پرسشنامه به روش مقایسه زوجی است. جامعه آماری را کارشناسان مرتبط با موضوع تشکیل داده که 30 نفر جهت مقایسه زوجی شاخص­ها به روش AHP انتخاب شدند. همچنین از الگوریتم­های موجود در GIS نیز برای ترسیم نقشه­ها و مکان­یابی مناطق مستعد احداث اکوکمپ­های عشایری استفاده گردید. شاخص­های تحقیق عبارت اند از ارتفاع، شیب، خاک، کاربری و پوشش اراضی، نزدیکی به منابع آب، دوری از مناطق حفاظت، فاصله از خط گسل، فاصله از زمین لغزش، متوسط دما سالانه، متوسط بارش سالانه، نزدیکی به جاده ارتباطی، نزدیکی به شهر، نزدیکی به روستا، تراکم جمعیت.
قلمروجغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش، مناطق عشایری استان چهارمحال و بختیاری است.
یافته ­ها و بحث: مهمترین معیار جهت احداث اکوکمپ گردشگری، نزدیکی به منابع آب با ضریب اهمیت 148/0 شناخته شده است. بعد از آن شاخص­های نزدیکی به جاده ارتباطی با ضریب اهمیت 130/0؛ کاربری اراضی با وزن 109/0 و همچنین دوری از زمین لغزش با امتیاز 096/0 شناخته شده­اند. یافته­ها گویای این مطلب است که منطقه چهارمحال و بختیاری دارای ظرفیت­های قابل توجه­ای برای توسعه گردشگری و احداث اکوکمپ است. همچنین این تحقیق تایید می­نماید که کانون­های عشایری می­تواند با احداث اکوکمپ­های گردشگری ارتباط داشته باشند؛ چرا که 10 کانون عشایری در پهنه­هایی از منطقه چهارمحال و بختیاری قرار گرفته­اند که بر اساس تحلیل، بهترین پهنه­ها برای احداث اکوکمپ گردشگری محسوب می­شوند.
نتایج: نتایج نشان داد که 10 اکوکمپ شامل چلگرد، شرمک، هیرگان، شیخ علیخان، شلیل، صمصامی، بارز، قلعه مدرسه، مازه سوخته و کری بنیچه برای توسعه گردشگری عشایری در این منطقه می­تواند طراحی و برنامه­ریزی شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدی­اصل، فاطمه؛ مومنی، کورش؛ عطاریان، کورش؛ مقیمی، نوید.(1398). مطالعات مکان­یابی اکوکمپ­ها با استفاده از روش ارزیابی تاپسیس، مجله جغرافیا و آمایش شهری-منطقه­ای، 9(33)، 41-56.
ایلدرومی، علیرضا؛ حسینی، موسی؛ قربانی، محمد.(1399). امکان­سنجی ایجاد کمپ اکوتوریسمی تفرجگاه بالخلی بولاغی شهر گرماب، مطالعات مدیریت گردشگری، 15(51)، 175-209.
برقی، حمید؛ رحیمی، داریوش؛ رحیمی، راضیه.(1394). مکان­یابی احداث کمپینگ در روستاهای هدف گردشگری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدلAHP (مطالعه موردی: روستای ابیانه)، مجله برنامه­ریزی فضایی،5(2)، 55-74.
داوری، مایده؛ گندمکار، امیر.(1396). مکان­یابی اکوکمپ­ها براساس پارامترهای آب و هوایی (مطالعه موردی: شهرستان­های خوانسار و گلپایگان)، اولین همایش اندیشه­ها وفناوری­های نوین در علوم جغرافیایی، زنجان.
رضایی، پژمان. (1397). مکان­یابی سایت­های گردشگری عشایری (مطالعه موردی: استان چهارمحال و بختیاری)،  مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 13(4)،951-969.
شهدادی، علی؛ قنبری، یوسف؛ سلمانی­زاده، الهام؛ آذره، علی. (1398). پتانسیل­سنجی و مکان‌یابی مناطق مستعد احداث اکوکمپ‌های عشایری (مطالعه موردی: بخشی از شهرستان سمیرم)، مجله جغرافیا(برنامه­ریزی منطقه­ای)، 9(3)، 293-306.
صفری­علی­اکبری، مسعود؛ صادقی، حجت الله. (1400). امکان­سنجی تأثیرات توسعه گردشگری در عشایر بختیاری. مطالعات برنامه­ریزی قلمرو کوچ­نشینان، 1(1)، 99-109.
صیدایی، اسکندر؛ صادقی، حجت الله.(1398). مبانی گردشگری پایدار روستایی و عشایری با تاکید بر ایران، اصفهان: نشر جهاد دانشگاهی.
قنبری، سیروس؛ رضایی، سمیه؛ منصوری، محمدرضا.(1393). بررسی عوامل موثر بر توسعه گردشگری عشایری با استفاده از تکنیک SWOT (مطالعه موردی: ایل بختیاری)، مجله جغرافیایی فضای گردشگری،3(10): 105-119.
کرمی، فریبا؛ اکبریان، سعیدرضا؛جباری ارخلو، افسانه. (1400). بررسی عوامل انگیزشی مؤثر در توسعه ی گردشگری عشایری (مطالعه موردی: ایل قشقایی)، برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، 10(37)، 39-63.
لطفی، حیدر؛ موسی زاده، حسین؛ جورابلو، کامران.(1398). برنامه­ریزی گردشگری عشایر در راستای توسعه اقتصادی مناطق عشایری استان خراسان شمالی با استفاده از روش ویکور و فاکتور آنالیز، اولین همایش بین­المللی بیابان لوت، 11 و 12 اردیبهشت، دانشگاه بیرجند.
لطیفی، سمیه؛ نادری، کریم؛ زلیخانی سیار، لیلا.(1392). موانع مؤثر بر توسعه فعالیت­های گردشگری در نواحی روستایی همدان (با تأکید بر روستاهای هدف گردشگری)، مجله برنامه­ریزی منطقه­ای،3(9): 77-87.
میرواحدی، سعید؛ سفندیاری، الهام.(1395). بررسی پتانسیل کارآفرینی گردشگری فرهنگی در جامعه عشایر قشقایی ایران، مجله گردشگری و توسعه، 5(3)، 62-78.
هاشمی، سیعد؛ حبیبی ،مرضیه.(1395). پهنه­بندی توان اکوتوریسمی منطقه صادق آباد بافق، استان یزد، مجله گردشگری و توسعه،5(8)،65-85.
وثوقی، لیلا؛ شمسی، نرگس.(1394). ارزیابی عوامل موثر بر موفقیت اقامتگاه­های سبز، مجله مدیریت گردشگری، 10(32)، 67-87.
Agustina, S. (2017). Eco camp Educational tourism phEnomEnon in indonEsia. Journal of Sustainable Development Education and Research, 1(1), 45-54.‏
Bharadwaj, S. (2018). Customer satisfaction leads to sustainable competitive advantage: with special reference to the Lalimou eco-tourism camp in Nameri national park. International Journal of Research in Humanities, Arts and Literature, 6(7), 29-38.‏
Buckley, R. (2002). Tourism Ecolabels. Annals of Tourism Research, 29(2),183-208.
Choudhury, A. S. B. (2019). Eco-tourism: The mantra for sustainable rural livelihood. IJRAR-International Journal of Research and Analytical Reviews (IJRAR), 6(1), 227-229.‏
Choudhury, A. S. B. (2019). Eco-tourism: The mantra for sustainable rural livelihood. IJRAR-International Journal of Research and Analytical Reviews (IJRAR), 6(1), 227-229.‏
Gannon, M., Rasoolimanesh, S. M., & Taheri, B. (2021). Assessing the mediating role of residents’ perceptions toward tourism development. Journal of Travel Research, 60(1), 149-171.‏
Martínez, J. M. G., Martín, J. M. M., Fernández, J. A. S., & Mogorrón-Guerrero, H. (2019). An analysis of the stability of rural tourism as a desired condition for sustainable tourism. Journal of Business Research, 100, 165-174.‏
Milova,Y., Piskovets, E., Chernyshenko,M.(2017). Challenges and Opportunities for Regional Tourism Development, Advances in Economics, Business and Management Research,38(2): 438-442.
Nicula, V., Spanu, S., Neagu, R.(2013). Regional tourism development, Procedia Economics and Finance, 6(1): 530-541.
Rosalina, P. D., Dupre, K., & Wang, Y. (2021). Rural tourism: A systematic literature review on definitions and challenges. Journal of Hospitality and Tourism Management, 47, 134-149.‏
Zhu, H., Zhang, J., Zhao, L., & Jin, S. (2017). Low carbon transition and sustainable development path of tourism industry. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 64(1),1-16.