تحلیل پژوهش‌‌های علمی در حوزه جغرافیای کوچ‌نشینی: مطالعه علم‌‌سنجی

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسندگان

1 دکتری گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تبریز، محقق پسادکتری INSF، تبریز، ایران.

2 دانشجوی دکتری گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

مقدمه:  تحلیل هم‌واژگانی یکی از انواع تحلیل‌های هم‌رخدادی به شمار می‌رود و از روش‌های مهم کتاب‌سنجی بوده که برای نگاشت رابطه میان مفاهیم، اندیشه‌ها و مشکلات در علوم پایه و علوم اجتماعی به کار می‌رود.
هدف پژوهش:  مطالعه علم‌‌سنجی پژوهش‌‌های علمی در حوزه جغرافیای کوچ‌نشینی موضوعی است که تابه‌حال به آن پرداخته نشده است؛ بنابراین تحلیل جریان علمی جغرافیای کوچ‌نشینی می‌تواند نقش اساسی در شناسایی حوزه‌های مهم پژوهشی ایفا ‌کند.
روش­شناسی تحقیق: اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از ﻧﻮع ﮐﺎرﺑﺮدی اﺳﺖ و ﺑﻪ روش ﭘﯿﻤﺎﯾﺸﯽ-ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و ﺑﺎ روﯾﮑﺮد علم‌سنجی به‌صورت تحلیل هم واژگانی پژوهش‌های مرتبط با جغرافیای کوچ‌نشینی در کل شبکه استفاده شده است. در این تحقیق از ترسیم نقشه علمی به عنوان یکی از شیوه‌های کارآمد برای نمایش بهینه و موجود وضعیت علم برای واکاوی پژوهش‌‌های علمی استفاده شده است.
قلمروجغرافیایی پژوهش: به روش تمام‌شماری، فراداده‌های اسناد مرتبط موجود در پایگاه علمی ساینس‌دایرکت از سال 1999 الی سال 2022 میلادی آمارگیری شدند و گزینه‌های غیر مرتبط فیلتر شدند. در بازه زمانی تعریف‌شده (23 سال) تعداد تولیدات این حوزه در جهان شامل 12684 مدرک بود که داده‌ها ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﯿﻠﺪ ﻋﻨﻮان و ﺑﺎ وارد ﮐﺮدن ﮐﻠﯿﺪ‌واژه «Nomadic» در ﻧﻮار ﺟﺴﺘﺠﻮی ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻣﺬﮐﻮر جمع‌آوری شدند.
یافته­ها و بحث: از لحاظ نوع مقاله تعداد 2 گروه مقاله پژوهشی و مروری، از لحاظ عنوان تعداد 11 عنوان نشریه در 6 حوزه موضوعی در فاصله سال‌های 2022- 1999 با تعداد 771 نتیجه، شناسایی شده و جهت فراخوانی و تحلیل علم‌سنجی در محیط نرم‌افزار VOSviewer ذخیره گردید.
نتایج: دامداری، تغییرات اقلیمی، هولوسن و بوم‌شناسی سیاسی کلیدواژه‌های پربسامد  در  در بازه زمانی 2020- 1999 هستند.  از سال 2016 کلیدواژه تغییرات اقلیمی واژه نوظهور و برجسته‌ای است که با واژگان کشاورزی، تعارض، انعطاف‌پذیری و فرهنگ، هم‌پیوندی خاصی ایجاد کرده است. در نهایت تعداد 9 نقشه چگال و متراکم ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﮐﻪ ﻣﺮور واژﮔﺎن ﮐﻠﯿﺪی ﻫﺴﺘﻪ آن می‌تواند راﻫﻨﻤﺎﯽ پرارزش ﺑﺮای مطالعات مربوط به کوچ‌نشینی در آینده ﺑﺎﺷﺪ.

کلیدواژه‌ها

موضوعات